U hebt kanker! Deze beangstigende mededeling ontvingen ds. Arie van der Veer en Rita Renema-Mentink. Omdat ze ervoeren dat er tijdens hun ziek-zijn nauwelijks aandacht was voor grote levensvragen, richtten ze samen een stichting op: stichting Als kanker je raakt. Rita: “Alles was gericht op genezing van je lichaam, maar kanker raakt meer.”
Kanker raakt ook je geest. Dat blijkt direct wanneer Rita – zelf geestelijk verzorger – haar ervaring met deze ziekte deelt: “Diep vanbinnen wist ik dat het niet goed zat, maar mijn man en ik hielden onszelf steeds voor dat er een knoopje in mijn spieren zat. De diagnose kanker zette onze wereld compleet op zijn kop. Tijdens de behandelingen was ik heel hoopvol, terwijl de arts niet positief was. Ik zocht voortdurend naar reddingsboeien om te overleven.” Na het behandeltraject waren de rollen omgedraaid. Rita: “Naderhand was de arts positief, maar ik niet. Ik moest de impact verwerken van het kanker hebben, maar daarna ook mijn leven weer oppakken, met alle lichamelijke schade die was achtergebleven.”
“Door de kanker ben ik opener geworden en dankbaarder richting God”
– Ds. Arie van der Veer
Valkuil
“Ik heb het allemaal niet zo heftig beleefd als jij”, reageert Arie op Rita’s ervaring. “Dat komt misschien doordat ik eerder een grote hartoperatie heb ondergaan. Dat was vooral voor mijn vrouw en kinderen moeilijk; mij ‘overkwam’ het. Het leven met kanker, tijdens of na de ziekte, is voor iedereen anders. Op maatschappelijk gebied, bijvoorbeeld, hoef ik door de kanker geen stap terug te doen. Ik heb geen lichamelijk zwaar werk. Iemand die dat wel heeft, kan misschien helemaal niet meer zijn werk uitoefenen.” “Of denk maar aan iemand die een stoma – iets blijvend zichtbaars – overhoudt aan de kanker. Dat doet ook wat met je”, voegt Rita toe.
Levensvragen
Tijdens hun behandelperiode werden beiden gesteund door de liederen van Psalmen voor nu, maar ruimte tijdens de behandelingen om levensvragen te stellen, misten ze. Met hun stichting bieden Arie en Rita deze plaats wel. “Als kanker je raakt, kan angst je leven regeren. Grote levensvragen, zoals ‘Hoelang heb ik nog?’ ‘Is er leven na dit leven?’ of ‘Waar is God?’ zijn geen uitzondering. Arie en ik wilden een plek creëren waar ruimte is voor dergelijke vragen, voor ontmoeting en het delen van ervaringen”, legt Rita uit. Volgens Arie is het belangrijkste dat mensen zich gehoord en niet vergeten voelen. “Het moeilijkste is niet dat je in het kerkblaadje wordt genoemd. Het moeilijkste komt pas als je er niet meer in staat – de tijd erna.” Stichting Als kanker je raakt wil een schuilplaats zijn. Dit aspect komt onder meer tot uiting in een landelijke ontmoetingsdag die jaarlijks in Amersfoort wordt gehouden. Rita: “Daar ontmoeten mensen elkaar die geraakt zijn door kanker. Er zijn sprekers en er worden workshops gehouden. Daarnaast zijn er regionale themadagen.” Heb je voorkeur voor anonimiteit? Geen probleem. Arie: “We bieden ook e-hulp aan.”
Dat ze beiden getroffen zijn door kanker, heeft volgens de initiatiefnemers meerwaarde voor de stichting. Arie: “Hoe kun je meevoelen als je zelf de pijn niet hebt gevoeld? Je littekens worden eretekens. Doordat ik zelf geraakt ben door kanker, kan ik een ander bemoedigen en word ik gesterkt door het delen van ervaring.” “En meehuilen mag ook”, merkt Rita op. “Dat doet God ook. De omstandigheden kunnen we niet veranderen, maar de kijkrichting – naar boven toe – wel. God beschermt ons niet voor het lijden, maar wel in het lijden. Hij laat ons niet los.”
Dat God vasthoudt, hebben Rita en Arie tijdens hun ziekte ervaren. Arie: “Op cruciale momenten heb ik ontdekt wie mijn vrouw en kinderen zijn, maar zeker ook wie God is”, deelt Arie open. “Ik vond het geloof nooit vanzelfsprekend. De ene keer stormt het en de andere keer schijnt de zon. Door de kanker ben ik opener geworden en dankbaarder richting God. Ook ben ik meer bezig met vragen over God en lijden. De vraag met betrekking tot Zijn betrokkenheid op het lijden, vind ik nog steeds moeilijk.” Rita leeft het leven, naar eigen zeggen, intenser: “Ik geniet nog meer van elke dag en ervaar de Bijbelse woorden Geen zorgen voor de dag van morgen als een werkprogramma. Kanker heeft voor mij ook een mooie kant gekregen. Door de ziekte is mijn geloof in God sterker geworden. Ik weet zeker dat God bestaat. Die zekerheid geeft mij aan de ene kant rust, terwijl aan de andere kant mijn vragen toegenomen zijn.”
“Ik zocht voortdurend naar reddingsboeien om te overleven”
– Rita Renema-Mentink
Gebed
De kans is groot dat jij, op welke manier dan ook, ook geraakt bent door kanker. Vind je het lastig hoe je iemand met deze ziekte kunt benaderen of bemoedigen? Lees dan de volgende tips van ervaringsdeskundigen Rita en Arie. “Ik voelde me gezegend met een biddende gemeente. Waar ik zelf te ziek was om te bidden, ervoer ik een diepe rust. Toen ik na de behandelingen mijn leven weer helemaal leefde, kon ik soms heimwee hebben naar die rust”, legt Rita uit. “Maar”, vervolgt ze, “kom niet aan met diëten, wissel geen verhalen uit en geef alsjeblieft geen advies. Laat iedereen op zijn of haar eigen manier ziek zijn.” Arie beaamt dat: “Luister naar degene die het verhaal vertelt en geef ruimte. Vertel open en eerlijk als je even niet weet hoe je moet reageren.”
Laatste woord
Leven met kanker geeft veel stil verdriet, ervaren Arie en Rita allebei. “Ook na het ziek-zijn, want ik geloof niet in een zorgeloos leven na kanker. Geraakt zijn door kanker is voor mij steeds weer bezig zijn met deze ziekte”, zegt Arie, doelend op het leven met de gevolgen ervan. “Toch heeft kanker niet het laatste woord”, besluit hij. “Dat heeft God, maar wel is de ziekte een schaduw over je leven.”